İZNİK YEŞİL CAMİ TARİHİ VE MİMARİ ÖZELLİKLERİ

İZNİK YEŞİL CAMİ TARİHİ

İznik Yeşil Camii. İznik'in doğusunda, Lefke Kapısı yakınında bulunan Yeşil Camiyi Çandarlı Hayrettin Paşa adına Mimar Hacı Musa 1378–1391 yılları arasında yaptırmıştır. Caminin yapımına Çandarlı Halil Hayrettin Paşa tarafından başlanmış, Onun ölümünden sonra oğlu Ali Paşa 1391–1392 yıllarında tamamlamıştır.

İZNİK YEŞİL CAMİ HAKKINDA BİLGİ 

Camide bulunan iki yazıt, bu durumu kanıtlamaktadır. Ana giriş kapısı üzerinde bulunan 0.57 X 0.51 metre boyutlarındaki birinci yazıtta, Sultan I. Murad 1362-1389 döneminde Ali bin Halil’in izniyle 1378-79 tarihinde inşa ve imar edildiği belirtilmektedir. Son cemaat yeri revakı eksenindeki kapı lentosu üzerinde bulunan 0.57 X 2.87 metre olan ikinci yazıtta ise, yapımına Vezirlerin Meliki Hayrettin Paşa’nın buyruğu ile başlandığı ve 1391-1392 tarihinde tamamlandığı ve mimarının Musa oğlu Hacı olduğu kayıtlıdır.

İZNİK YEŞİL CAMİ PLANI 

İZNİK YEŞİL CAMİ MİHRABI 

*Ters T planlı bina, mimari özellikleri yanında çini süslemeleri ile de
büyük bir öneme sahiptir. Özelikle iç mekânda eyvanlar, müezzin mahfilleri,
hünkar mahfili, tabhaneler, şahnişinler ve mihrap çini süslemenin yoğun
olarak kullanıldığı bölümlerdir.

*Eserin güney cephe ortasındaki 1067 cm. yüksekliğinde ve 628 cm.
genişliğindeki mihrabı, renkli sır tekniğinde4
 çinilerle kaplanmıştır.

*En dışta, 15 cm genişliğinde, 45 derece pahlı bordür yer almaktadır. S
kıvrımlar yapan dallar üzerinde hatayi, rozet çiçeği ve bu motiflerin
yapraklarından çıkan şakayıklarla meydana getirilmiş bitkisel süsleme
bordürdeki kompozisyonu meydana getirmektedir.

*İç bükey profilli ikinci bordür, 42 cm genişliğindedir.

*42 cm. genişliğindeki üçüncü bordür, üç sıra halinde mukarnaslarla
meydana getirilmiş ve iki yandan türkuaz çinilerle sınırlanmıştır.

*Dördüncü bordür, 47 cm. genişliğindedir. Bordürün merkezinde iç içe
iki altı kollu yıldız yer almakta ve içteki yıldızın kenarlarını meydana getiren
bordür uzantılarının değişik yönlerde kavisli hatlar yapmasıyla sekizgen,
beşgen, bir köşesi geniş açılı altıgen, çift eşkenar dörtgen ve ok ucu
biçiminde çeşitli geometrik motifler meydana gelmektedir.

*Beşinci bordür, 8 cm genişliğinde ve kaval silme biçimindedir.

*Altıncı bordür, 8 cm.

genişliğinde, iç bükey profillidir ve iki yandan yine türkuaz sırlı çinilerle
sınırlanmıştır.

*Yedinci bordür ile kavsara köşeliği arasında enine dikdörtgen bir alınlık
bulunmaktadır. 130 cm. yüksekliğinde ve 230 cm. genişliğindeki alınlıkta,
koyu kahverengi celi sülüs ve beyaz kûfi hatla Alî İmran Suresi’nin 37.
ayetinden bir bölüm yazılmıştır.

İZNİK YEŞİL CAMİ ÇİNİLERİ

İznik Yeşil Camii, Bursa ili, İznik ilçesinde bulunan Osmanlı mimarisinin ilk örneklerindedir. I.Murat'ın sadrazamı Çandarlı Halil Paşa tarafından yaptırılmıştır. Paşanın 1387'de ölmesi üzerine cami oğlu Çandarlı Ali Paşa tarafından bitirilmiştir.

Cami şehrin doğu tarafında Lefke kapısına yakındır. Minaresinde Selçuklu mimarisi izleri taşır. Mermerden yapılan mihrabında güçlü bir taş işçiliği vardır. Turkuaz, yeşil ve mor çinilerle zikzaklı motifte kaplanan minaresi camiye adını verir.

Son cemaat yerini çevreleyen korkuluklar Yunan işgalinde zarar görmüştür. Cumhuriyetin ilk yıllarında onarılan cami, 1956-69 yılları arasında restore edilmiştir. Cami 2015 yılında yeniden restorasyona alınmıştır.Bu restorasyon sırasında eksik olan ve zaman içinde tahrip olmuş,renkli sır tekniği ile üretilmiş,rölyefli ve yıldız prizma şeklindeki çiniler aslına uygun olarak İZNİK MAVİ ÇİNİ tarafından üretilip,restorasyon firması ile montaj işleri tamamlanmıştır

İZNİK YEŞİL CAMİ MİMARİ ÖZELLİKLERİ 

Kitabeler

Yeşil Cami’nin iki kitabesi vardır. Birinci kitabe, harimin kuzey cephesindeki ana giriş kapısının üzerindeki alınlıktadır. İkinci kitabe, son cemaat yeri revağı ekseninin kapı lentosu üzerindedir.
Birinci kitabenin metninde “imaret”in Sultan I. Murad döneminde Cendereli Ali bin Halil’in izniyle inşa ve imar edildiği belirtilir.

İkincisinde “mescid”in inşasına vezirlerin meliki olan Hayreddin Paşa’nın emriyle başlandığı yazılıdır.

İznik Yeşil Cami, mimar Hacı bin Musa tarafından 1378-1392 yılları arasında inşa edilmiştir. Çavdarlı Kara Halil Hayreddin Paşa’nın mimar Hacı Musa’ya 1378’de yaptırmaya başladığı eser, 14 yılda kendisinin ölümünden sonra 1392’de oğlu Ali Paşa tarafından tamamlanmıştır.

İç Mekan

1424’de Sultan II. Murad zamanında tamamlanan caminin son cemaat revakından vazgeçilmiş, dış pencere süslemeleri de yarım kalmıştır.

Yeşil Cami’nin asıl şöhreti inanılmaz bir kalite ve zenginlikteki çini kaplamalarından gelir. Bütün süslemelerin tam bir üslup birliği içinde hazırlanması, Hünkâr mahfilinde taş kitabesi olan nakkaş Ali bin İlyas Ali’nin eseridir.

Çini ustası Mehmed Mecnun’dur. Caminin son cemaat yeri üç bölmeli olup yanlarda ikiz kemerli olmak üzere üç tarafı açıktır.

Son cemaat yeri tavanı aynalı tonozdur. Orta bölme yükseltilerek son cemaat yeri çatısından dışarıya eçkilmiş sekiz köşeli bir kasnak üzerine küçük dilimli bir kubbe oturtulmuştur.
Kasnakta dört ufak pencere bulunur. Camide kubbeli birim ile son cemaat yeri arasında üç bölmeli ve kemerli bir bölüm vardır. Caminin içine bakan bu kısımda yan birimler aynalı çapraz tonoz, orta birim ise kubbe örtülüdür. İznik kalesi tarihi ve surları için tıklayın.