İZMİR’İN İLK DENİZ MÜSABAKALARI - 1924

 İZMİR’İN İLK DENİZ MÜSABAKALARI - 1924

Karşıyaka Nostalji sayfamızda bu ay spor kulübü olarak hayatına devam eden birkaç spor kulübünden birisi olduğumuzu, tarihi belgeleriyle ortaya koymaya çalışacağız. 1924 yılında, artık futbol dışında spor branşlarında da Türkler tarafından ilk kez yapılan çalışmalarda Karşıyakalılar yine ön saflardaydı. Tıpkı günümüzde basketbolda ve yelkende olduğu gibi. Keyifli okumalar.

 

Bu ayki araştırmamızda Pınar Karşıyaka Basketboltakımımızın payı çok büyük.

Bildiğiniz üzere Türkiye Basketbol Tarihinin en önemli olaylarından birisini yaşadık ve Avrupa Basketbol Şampiyonlar Ligi’nde Avrupa İkincisi olarak Rusya’dan döndük.

Türkiye geneline baktığımızda basketbolda Avrupa kupalarının toplam sayısı 5.

Yani Kafsinkaf’ımız şampiyon olsaydı Türkiye’ye gelecek kupa 6. Kupa olacaktı. İzmir maalesef bunun farkına varamadı. Yapılacak büyük bir destek belki de işin rengini değiştirecekti.

Sporu sadece futbola indirgeyerek, böylesine önemli bir felsefeye sahip spor branşının, maalesef ikinci plana atılmaya devam edilmekte olduğunu da gözlemlediğimizi söylemek gerek.

Biz Avrupa’da ülkemizin başarılı olması adına gerekirse rakip takımı desteklemeyi bir görev biliriz. Çünkü bizim hemşehrimiz kazanırsa, şehrimiz kazanır. Ülkemiz kazanır, biz kazanırız.

Şimdi gelin, Karşıyakamızın şerefli tarihinden kesitleri tarihi belgeleri ile ortaya koyalım. Ortaya koyalım ki bu şehrin spor tarihinde, kulübümüzün kuruluş amaçlarından olan egemenliğin millete ait olduğunu ve ilklerin kulübü olmanın kolay olmadığını herkese anlatalım.

Karşıyaka Erkek Basketbol takımımız belki şampiyon olamadı ama bu yaşadıklarımız bu şehir için bir ilkti.

Nitekim şairin dediği gibi; “galiptir bu yolda mağlup.” Ufuk hoca ve basketbolcularımızın ellerine, emeklerine sağlık.

 

Kaf Sin Kaf tarihine dönersek, 1922 Teşrinievvelinde(Ekim) kulübümüz büyükleri tarafından yeniden kurulan Karşıyaka Gençler Birliği’nin 1924 yılında zorlu bir sene geçirdiğini yaptığımız araştırmalarda ortaya çıkarmaya devam ediyoruz.

Bu araştırmaları, hazırladığımız “Kaf Sin Kaf Tarihinin Bilinmeyenleri” isimli kitabımızda geniş şekilde aktaracağız nasip olursa.

Bu yaşanan zorluklar yeni kurulan bir ülkenin spor hayatı açısından bakılırsa daha anlaşılabilir konular.

O tarihte de tıpkı günümüzdeki gibi kulüpçülük, taraftarlık hat safhada, adalet anlayışı zayıf, sporun asıl amacı olan kardeşlik, sağlıklı yaşam, ahlak gibi olgular ikinci planda kalıyordu.

İşte böyle bir ortamda yapılmaya çalışılan kuruculuk rolü, Karşıyaka gençlerinin ruhunda mevcuttu.

15 Haziran 1924 tarihinde toplanan aralarında Cemal Ahmed Umar, Refik Çullu gibi kurucularımızın olduğu Karşıyaka Gençler Birliği üyeleri, İzmir eşrafından spor ve sporcuya destek olacak kişileri toplayarak bir deniz müsabakaları düzenlemek istemişlerdi.

Destek veren bir çok İzmirli Müslüman ve gayrı müslim dostlarımız, düzenleme heyeti adında bir ekiple, Türkler tarafından ilk kez gerçekleşecek yarışları organize ettiler.

Aralarında Alaiyeli Mahmud bey, Sapancalı Baki bey, Fescizade Ziya bey, Mösyö Yantis, Herbert Whithall gibi İzmir’in önde gelenleri tarafından desteklenen organizasyon maalesef gerçekleşmedi.

Gerçekleşmeme nedenini ise şehirde ve spor hayatında yaşanan bazı gelişmeler olduğunu şimdilik kısaca belirtebiliriz. Hayırlısıyla kitabımızda kaynakları ile anlatacağız.

Ağustos ayında yapılması planlanan organizasyon, Ekim ayı sonunda, düşük katılımla, İdare-i Hususiye-yi Vilayet(İl Özel İdaresi) namına yine Karşıyaka sahilinde düzenlendi. Bunu da küçük bir not olarak bırakalım.

 

1924 YILINDA İZMİR’DE İLK KEZ DÜZENLENECEK DENİZ MÜSABAKA VE EĞLENCELERİ

 

Haber küpüründe bahsi geçen Fahrettin Paşa caddesini anlamlı kılan bir haritayı Sayın Prof.Dr. Yavuz Çorapçıoğlu hocamız sağolsun katkı yaptılar.

Yarış yapılacak alanı az çok tanımlarsak günümüzde Cemal Gürsel caddesi olarak geçen caddedir.

Okuduğumuz ilk gazete küpünü sadeleştirirsek, İzmir’in ileri gelenleri çeşitli heyetler çerçevesinde memleketimizde şimdiye kadar ihmal edilen deniz sporlarını canlandırmak için yarışları düzenlemek üzere toplanıyorlar.

 

Deniz müsabakaları

Karşıyaka Gençler Birliği tarafından yakında Karşıyaka sahilinde vâsi mikyasta(geniş ölçüde) bir deniz müsabaka ve eğlenceleri tertip edileceğini istihbar ettik(haber aldık).

Memleketimizde şimdiye kadar ihmal edilen deniz sporlarını canlandırmak hususunda Karşıyaka gençlerinin vakayı teşebbüslerini(girişimlerini) takdir eder, muvaffakiyetlerini(başarılarını) temenni eyleriz.

Deniz müsabaka ve eğlenceleri

Karşıyaka Gençler Birliği’nin İstihzârâtı(Hazırlığı)

 

Geçenlerde istihzâr eylediğimiz (hazırlığını bildirdiğimiz) veçhile Karşıyaka Gençler Birliği tarafından Karşıyaka’da Fahreddin Paşa sahilinde(günümüzde muhtemelen yelken tesisleri) 21 Ağustos’ta vâsi(geniş) bir tarzda sandal yarışı ve deniz müsabaka ve eğlenceleri tertip edilmektedir.

Gençler Birliği, bu maksatla şehrimiz eşraf ve ekabirinden(ileri gelenlerinden) bir çok zevatı 15 Haziran’da içtimaya(toplanmaya) davet ile lazım gelen esâsâtı(esasları)ihzar eylemiş(hazırlamış) med’uv (davet edilmiş) zevat(kişiler) miyanından (arasından) heyet-i tertibiye(tertip eden heyet) ve heyet-i faalilerle(faaliyetlerden sorumlu heyet) bilet satışı heyetleri tefrik ederek(ayırarak) hemen faaliyete mübaşeret eylemiştir(başlamıştır).

Heyet-i Tertibiye(Düzenleme heyeti) zevattan mürekkebdir(kurulmuştur):

Esbak(önceki) gümrük müdürü  Agah bey, Alaiyeli Mahmud bey, Sapancalı Baki bey, Fescizade Ziya bey, Mösyö Yantis, Mösyö Antuan İsaverdens, Mösyö Alemdor Adanduya, Mösyö Tedi Aliyoni ve Herbert Whithall.

Ayrıca biletleri satmak üzere de Cemal(Ahmed Umar), Nihad, Refik(Çullu), Şevket beylerle Mösyö Yantis, Mösyö Geminli ve Avundukzade Hamdi beylerden mürekkeb(kurulmuş) bir heyet tefrik edilmiştir(seçilmiştir).

Ve üç yüz adedi mevki mahsus(özel yer) olmak üzere beş lira ve (1000) birinci mevki için ikişer lira, ve (2000) adet ikinci mevki için bir lira olmak üzere cemi(tamamı) (3300) adet bilet tab edilecektir(basılacaktır).

1-     İki çifte bir takalar

       2 ve 3-  Yelkenli İzmir Pasaport Kayıkları

       4-    İki çifte futalar

       5-    Ganbot kayıkları

       6-    Ganbot filikaları

       7-    Gümrük trateleri yelkenli

       8-    Körfez vapurları filikaları

       9-    Yüzme sürat koşusu

      10-   Yüzme sürat koşusu amatörler için

      11-   Mukavemet koşusu

      12-   Mukavemet koşusu amatörler için

      13-   Ördek müsabakası

      14-   Tekne müsabakası

 

Amatörler müracat ettiği takdirde işbu program tebdil edilecektir.

 

Müsabaka ve eğlencelerin şimdiye kadar İzmir’de meseli nâmesbuk(örneği hiç olmamış) bir şekilde olabilmesi için Gençler Birliği bütün gayretini sarf etmekte olduğu gibi muvaffak(başarılı) olabilmek için de bütün halk toplanmaktadır.

 

İstanbul’a kotra ve kayıklar ısmarlanmış ve yarış mahalinin sureti tefrik ve tezyini(düzenlenmesi) haritalar üzerinde tespit edilmektedir.

 

Şimdiye kadar şehrimizde ecnebilerin delaletiyle(aracılığıyla) yapılan bu gibi  yarışların bu sene Gençler Birliği tarafından muvafakiyetle yapılacağını temenni ederiz. Bu husuta alacağımız malumatı yazacağız.

 

21 Ağustos 1924 tarihinde düzenlenmesi planlanan yarışlar için Karşıyaka Gençler Birliği çeşitli egzersizler yapmak üzere halkı Karşıyaka sahiline davet için dönem gazetelerine davet ilanları vermekteydi.

 

Dönem haberlerinden birinde şöyle bahsediyor;

 

Deniz müsabakalarına hazırlık

 

Karşıyaka Gençler Birliği’nin Karşıyaka – İzmir arasında gidip-gelme, yüzme müsabakaları tertip ettiğini evvelce yazmıştık.

…

Kursa iştirak etmek isteyenler arasında dün egzersiz müsabakaları yapılmıştır. Müsabakalardan yalnız kırk yaşlarındaki Rodoslu Edhem efendi Karşıyaka’dan İzmir’e kadar yüzerek gidip gelmeye muvaffak olmuş….

Edhem efendi evvelce yapılan müsabakalarda ikinci gelerek madalya almıştı…

 

 

Bu araştırmamız ile Karşıyakalıların, İzmir’de Türkler tarafından düzenlenen gayrıresmi ilk deniz müsabakalarını planlayan ekip olduğunu, ilk yüzücülerinden birisi olan Rodoslu Edhem efendinin varlığı ile de yüzme sporunun yine bir Karşıyakalı tarafından madalyalı olarak 1924 yılında var olduğunu Karşıyaka tarihine not olarak bırakıyorum.

 

İzmir’de yelken sporunun tam anlamıyla gelişimi 1930’larda ve resmen Sadi İplikçi, Arif Erzeybek, Münir Birsel, Zühtü Işıl, Suat Yurtkoru, Tahir Meleksoy, Haldun Akbulut, Azmi-Cezmi Zallak, M.Ali Yelkenbiçer, Kemal Şaykan, Niyazi Tusder, Refik Çullu gibi Karşıyakalılar ile İzmir Yelken Sporunun Karşıyaka’da başlangıcının öncüleri olduğu bilinmektedir.

 

Yüzme’de ise yine kulübümüz sporcularından Alp Arslan ve Rasim beyler resmen Türkiye rekorları sahipleridir. Hatta Alp Arslan bey, 1934 yılında Sovyetler Birliği’nde ilk kez düzenlenen Uluslararası müsabakalarda ilk kez milli formayı giymişti.

 

Sonuç olarak Karşıyaka Spor Kulübü ilklerin kulübüdür. Böylesine bir kulübün taraftarları olarak verilecek mücadelenin sportif başarılardan çok daha önemli olduğunun, bu kulübün geleceğini kurtaracak şeyin sportif başarıdan ziyade, tüm branşlarda profesyonel şekilde sporcular yetiştirmek, tesisleşme ve devamlı gelir getirecek Zübeyde Hanım stadı olduğunu da aktaralım.

 

Herkese sağlıklı ve güzel geçecek bir Ramazan Bayramı ve 19 Mayıs Atatürk’ü Anma, Gençlik ve Spor Bayramı dilerim.

 

İyi ki varsın Kaf Sin Kaf…

 

Araştırmacı: Bedri Cumhur Doğu